ایده‌یابی محتوایی یا شکلی
در هنر طراحی گرافیک، همانند سایر رشته‌های هنرهای تجسمی دو سبک عمده، کارکردگرا (فونکسیونل) و صورت‌گرا (فرمال) وجود دارد. شیوه‌ای که در کتاب فیل آبی دنبال می‌کند گرایش میانه‌ای میان این دو روش اصلی ایده‌یابی است؛ چراکه در این روش، ارتباط دو نشانه تصویری در پیوند ذهنی کارکردگرا بوده و در پیوند عینی صورت‌گرا است. بنابراین انتخاب این روش ایده‌یابی شما را به سوی روش خاصی از کار هدایت می‌کند که هم کارکردی و هم صورت‌گرا خواهد بود. در پوسترهای پیش رو این گرایش کاملاً مشهود است. پوستر (۱) از ترکیب تعدادی فیلم آبی، قرمز و سیاه شکل گرفته است. این فیلم‌ها با هم نوعی بافت تصویری ایجاد کرده‌اند که حاصل تلاش فرمی و زیبایی‌شناسی است و هیچ نوع خاصی را القا نمی‌کنند.
پوستر (۳) گرچه اجرای دقیق و هنرمندانه‌ای دارد، اما کاملاً محتوا و کارکردگرا است. پوستر (۲) از تلفیق دو نشانۀ تصویری پرتغال برش یافته و فیلم نگاتیو، حرف انگلیسی ۹ پدید آمده است. هم تلاش فرمی و هم توجه به محتوا در آفرینش این پوستر کاملاً دیده می‌شود.
یافتن نشانه مرتبط
چه برای یافتن ایدۀ سفارشی، چه ایدۀ شخصی، در هر حال شما نیازمند یک نشانۀ تصویری مرتبط با موضوع هستید. نشانه‌ای که قرار است بر اساس آن ایده‌یابی کنید، اما نشانه به چه معناست؟
«نشانه چیزی است که به چیز دیگر اشاره داشته باشد».
انواع نشانه
الف) نشانه‌های شمایلی: نشانه‌هایی که چیزی که نماینده آن هستند شباهت دارند. همچون تصویر کسی یا چیزی (عکس، ماکت، نقاشی، پیکتوگرام و…)
ب) نشانه‌های نمایه‌ای: نشانه‌هایی که رابطه مستقیم تبعی با موضوع خود دارند؛ همچون ساعت نشانه‌ای از زمان، رد پا نشانه گذر، تلو تلو خوردن، نشانۀ بیماری…
ج) نشانه‌های نمادین: نشانه‌هایی هستند که با چیزی که بر آن دلالت می‌کنند پیوند مشهود و ملموسی ندارند، بلکه پیوند قراردادی دارند.
همچون علائم نوشتاری و گفتاری، الفبای مورس، لباس سیاه در عزاداری (در فرهنگ بسیاری از ملل).
د) نشانۀ جزئی: بخشی از یک نشانۀ کلی است. نشانۀ جزئی زیرمجموعه نشانه کلی است. سروکلاه می‌توانند نشانۀ جزئی برای انشان باشند و همچنین فیل در این پوستر نشانۀ کلی و خرطوم فیل نشانۀ جزئی است.
ممکن است شما ایده‌یابی را با یک نشانۀ مرتبط دنبال نکنید، شاید ادامه کار با جزء یک نشانۀ مرتبط (نشانۀ جزئی) رهگشاتر باشد. یا حتی دو نشانه همجوار که با هم ارتباط تنگاتنگ دارند را برای این منظور برگزینید. (مثلاً یک انسان و لباس‌هایش یا یک فیلمبردار همراه با دوربین‌اش) سپس یکی از این دو نشانۀ را به عنوان نشانه اولیه انتخاب کرده و نشانه دوم را از طریق تداعی بیابید.
البته اقتباس هم نباید غافل شد. درباره اقتباس در فصول بعدی خواهیم گفت.
منبع: دستورالعمل‌های «رنه ماگریت» به فیل آبی برای ایده‌یابی نویسنده: محمدحسین نیرومند
