طراحی گرافیک ژاپنی

چرا طراحی گرافیک ژاپنی متفاوت است؟

در طراحی گرافیک ژاپنی ، نگرش فلسفی عمیقی حاکم است که برتری ساده بودن، تضادهای جذاب، و نمادهای مناسب را برای ما به ارمغان می‌آورد (همانند طراحی پرچم ملی ژاپن و مثال‌های دیگر که پیشتر بحث شده است).

در ادامه مقاله قبل به بررسی برخی از مکتب‌ها و افکار مؤثر در طراحی گرافیک ژاپنی می‌پردازیم تا ارتباطشان با طراحی های امروزی را درک کنیم:

انواع طراحی گرافیک ژاپنی

همانند جریان‌های هنری و طراحی در سراسر جهان، هنرهای گرافیکی ژاپن نیز از برخی استایل‌ها و روندهای کلیدی در طول تاریخ برخوردار بوده‌اند.

کامون‌ها (kamon)

کامون‌ها نقوش باستانی ژاپنی هستند که برای تمایز خانواده‌ها و اموال آن‌ها از یکدیگر مورد استفاده قرار می گرفته .

نشان‌های خانوادگی ژاپنی بر روی لباس‌ها، گاری‌ها، پرچم‌های نبرد، شمشیرهای سامورایی، سفالگری‌ها، مبلمان‌ها، قبرها، کشتی‌ها – حتی بر روی کاشی‌های سقف قابل مشاهده هستند.

ا

کامون‌ها نقش حیاتی در طراحی گرافیک ژاپنی دارند و امروزه الهام‌بخش لوگوهای شرکت‌ها و حتی در گذرنامه‌های ژاپن به کار می‌روند.

یاماتو-اِه و مکتب رینپا (Yamato-e)

یک سبک نقاشی ژاپنی است که تحت تأثیر نقاشی‌های دوره  تانگ قرار گرفته و تا دوران پایانی هیان به طور کامل توسعه یافته است. این سبک به عنوان سبک کلاسیک ژاپنی شناخته می‌شود.

از دوره موروماچی (قرن 15 میلادی)، اصطلاح یاماتو-اِ برای تمایز از آثار نقاشی چینی معاصر به نام کارا-اِ استفاده شده است که تحت تأثیر نقاشی‌های چینی دوره‌های سونگ و یوان قرار داشته‌اند.

نقاشی‌های یاماتو-اِه آثاری با طراحی زیبا و مفصل بودند که بر روی مضامین کلاسیکی مانند صحنه‌های طبیعی، افسانه‌های ژاپنی و شعر تمرکز داشتند.

ویژگی‌های کلیدی یاماتو-اِه شامل استفاده از برگ طلایی، رنگ‌های زنده و استفاده از پترن های زیبا است. یاماتو-اِه کارهای هنری و صنایع دستی بسیار پیچیده و ارزشمندی هستند.

مکتب رینپا (یا ریمپا) یک گروه سازمان‌یافته نبود، بلکه یک بازتولید هنر کلاسیک دوره “ادو” در قرن نوزدهم بود.

در زمانی که قدرت انسان ها و سیاستمداران نجیب در ژاپن رو به افول بود مکتب رینپا فراخوانی برای بازگشت به ایده‌های کلاسیکی ژاپنی دوران “هیان ” را داد تا دوباره شایسته سالاری را احیا کنند.

اوکیو-اِه (ukiyo-e)

**اوکیو-اِ یک ژانر هنر ژاپنی است که از قرن 17 تا قرن 19 میلادی گشترش یافت.

هنرمندان این ژانر اثراتی همچون چاپ‌های چوبی و نقاشی‌هایی با موضوعاتی چون زیبایی‌های زنان؛ بازیگران کابوکی و کشتی‌گیران سومو؛ صحنه‌های تاریخی و حکایت‌های مردمی؛ صحنه‌های سفر و چشم‌اندازها؛ گیاهان و حیوانات؛ تولید می‌کردند.

اصطلاح اوکیو-اِ به معنای “تصاویر دنیای شناور” ترجمه می‌شود.

تفاوت اصلی بین یاماتو-اِه و اوکیو-اِه این است که اوکیو-اِه به عنوان یک روش ارزان برای فراگیری بیشتر تصاویر د رجامعه ایجاد شد.

 برخلاف آن، یاماتو-اِه آثار هنری عظیم و غالباً پرهزینه بودند که با دقت و تفاخر زیاد ساخته می‌شدند.

شین-هانگا و سوساکو-هانگا shin hanga and susako hanga

شین-هانگا (به معنای “تصاویر جدید” یا “تصاویر چوبی جدید”) جنبشی هنری در اوایل قرن بیست در ژاپن بود که در دوره‌های تایشو و شوا، هنر اوکیو-اِ سنتی را که در دوره‌های ادو و میجی (قرن 17 تا 19) ریشه داشت، دوباره زنده کرد.

شین-هانگا مستقیماً از اوکیو-اِه برخاسته بود و مضامین معاصر ژاپن در اوایل قرن بیستم (تحت تأثیرات غرب) را از طریق فرآیند چاپ جدید به تصویر می‌کشید.

سوساکو-هانگا (“چاپ‌های خلاق”) به عنوان یک جنبش هنری معاصر در همان دوره ظاهر شد و با استفاده از تکنیک‌های نوین به دنبال بیان هنری جهان شمول بود و از ایده‌ها و سبک‌های خلاق غربی الهام میگرفت.

این جریان‌ها به بخشی از مدرنیزاسیون ژاپن تبدیل شدند و در تلاش بودند که نقاشی های ژاپنی را به عنوان یک هنر در دنیا مطرح کننید نه یک ابزار تبلیغاتی!

مانگا  (manga)

با الهام از تصویرسازی های  ژاپنی دوران هیان در قرن 12 که داستان “حکایت گنجی” را روایت می‌کرد، مانگا  یعنی همان تصویر سازی کتاب های کمیک ژاپنی ایجاد شد.

مانگا از تحت تاثیر چندین منبع مختلف مانند چاپ‌های چوبی ژاپنی و کتاب‌های کمیک آمریکایی پس از جنگ جهانی دوم بوده است.

سبک مانگا با خطوط تیز  و کنتراست بالا، نشان دادن احساسات شخصیت ها، پس‌زمینه‌های انتزاعی و افکت های خاص در تصویر  شناخته می شوند. مانگا امروزه در انیمه ها و کاوایی استفاده میشود.

کاوایی که به چیزهایی اطلاق می‌شود که “زیبا” یا “دوست‌داشتنی” هستند، یک پدیده فرهنگی جهانی است اما ریشه‌های آن در همان پیکره‌های مینیاتوری نقاشی‌شده دوران هیان دیده می‌شود.

تصویر سازی های دوره هیان نوعی مینیاتور جذاب را برای روایت داستان به کار برده‌اند.

اصطلاح کاوایی به گفتهٔ معاصرین از کلمهٔ “کائوهایوشی” که به احساس خجالت، فریبندگی، کوچک‌ترین بودن و آسیب‌پذیری اشاره دارد، نشات می‌گیرد.

لذا کاوایی به عنوان یک اعتراض دانشجویان در مقابل آموزش استبدادی در دهه 1960 شناخته می‌شود.

دانشجویان ژاپنی جریانی رادیکال را در مقابل کتب درسی تعیین‌شده خود راه اندازی کردند و برای نشان دادن کودکانه بودن تصمیم آموزش و پرورش ژآپن به جای کتاب های درسی  کتاب‌های کمیک می‌خواندند

سبک و رفتار کاوایی برای حفظ حس بی‌گناهی و شگفتی کودکانه به عنوان یک راه برای فرار یا انکار رشد در یک جهان با نظم اجتماعی سخت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علاوه بر این، نوجوانان و به‌ویژه دختران نوجوان تقاضای بالایی برای این گونه استایل ها داشتند و شرکت‌ها شروع به هدف‌گذاری در این بازار کردند

 یکی از مشهورترین شخصیت های کاوایی، “هِلو کیتی”  را که توسط برند لوازم التحریر سانریو طراحی شده را در زیر مشاهده میکنید.

کاوایی همچنین ارتباط عجیب و متناقضی با زنانگی دارد – از یک طرف افزایش قدرت زنان اعم از قدرت خرید درزنان را تایید میکند و از طرفی  زنان را زیبا و البته احمق به تصویر میکشد!! (آیا تاکنون دقت کرده‌اید که هِلو کیتی دهان ندارد؟).

هتا-اوما (heta-uma)

هتا-اوما یک جنبش زیرزمینی در طراحی گرافیک در دهه 1970 میلادی بود که به عنوان پاسخی به طراحی‌های زیبا و پیچیده مانگاهای عمومی به وجود آمد.

در ابتدا، طراحان هتا-اوما تصاویر منتشر شده در مجله گارو را کاریکاتوریزه و یا به صورت ناقص بازطراحی و منتشر میکردند، . امروزه نیز هتا-اوما همچنان در نقاشی‌های خشن با رنگ‌های درخشان همراه با جملات زیرکانه یا خنده‌دار استفاده میشود.

هنر پاپ و نئو-پاپ

جنبش هنر پاپ آمریکایی در دهه 1950 میلادی به ژاپن نیز سرایت کرد. تأثیر آن را می‌توان در طول هنر معاصر و معاصر ژاپن مشاهده کرد.

در دهه 1990، یک تغییر نگرش در هنر پاپ (“نئو-پاپ”) با کمک برخی از تأثیرگذارترین حامیان پاپ آرت مانند تاکاشی موراکامی ایجاد شد.که در این سبک ادبیات محلی ژاپن را با مانگا، هنر پاپ آمریکایی و طراحی ژاپنی را با هم تلفیق کردند

وابی-سابی (wabi-sabi)

این واژه از دو مفهوم در فلسفه‌های باستانی ژاپن مشتق شده است: “وابی” به معنای خلوص، فانی بودن و نقص، و “سابی” به معنای زنگار یا گذر زمان.

این سبک یک سبک طراحی ساده، روستایی و الهام‌گرفته از طبیعت است.

سبک وابی-سابی در طراحی گرافیک ژاپنی معاصر در دهه 1990 با انتشار کتاب “وابی-سابی: برای هنرمندان، طراحان، شاعران و فلاسفه‌ها” نوشته لئونارد کورن معروف شد.

طراحی گرافیک وابی-سابی به کارگیری مواد طبیعی و الگوهای آلی، ترسیم‌های ناقص با قلم‌های مختلف و رنگ‌های ملایم گاهی همراه با برگهای جنس طلا یا نقره را شامل می‌شود.

حال که درک کاملی از تاریخچه، فلسفه و اصول طراحی گرافیک ژاپنی دارید، بیایید به بررسی برخی از نمونه‌ها ی معاصر که امروزه قابل مشاهده هستند، بپردازیم.

کدام برندها از طراحی گرافیک ژاپنی الهام گرفته اند؟

– میتسوبیشی یک لوگو با الهام از کامون دارد.

– سوپردرای، یک برند لباس  بریتانیایی ، لوگویش را از گرافیک‌های آمریکایی و ژاپنی الهام گرفته و همچنین تایپوگرافی ژاپنی در لوگوی خود استفاده می‌کند.

– برند مایونز ژاپنی کیوپی، یک عروسک آمریکایی را با بسته‌بندی و تایپوگرافی ژاپنی ترکیب می‌کند.

– برند SugoiJPN که در بریتانیا مستقر است و غذاهای خیابانی ژاپنی ارائه میدهد، لوگوی خود را با یک شخصیت کاوایی نشان می‌دهد که یک بند سر با نماد خورشید طلایی بر روی سر دارد.

– برند رامن ماروچان دارای یک شخصیت کاوایی و نوشته هایی است که به تایپوگرافی ژاپنی شبیه هستند.

استفاده از اصول طراحی گرافیک ژاپنی

در طول تاریخ، طراحی گرافیک ژاپنی اصولی خاص و منحصر به فرد به نمایش گذاشته است که می‌توانید آنها را در کارهای طراحی خود به کار ببرید:

1. سادگی شیک: با استفاده از فضای سفید، خطوط تمیز و رنگ‌های صاف و روشن، همراه با برش یا قطع های منظم در طراحی

2. ناهماهنگی هارمونیک: مانند زیبایی وابی-سابی، اجازه بدهید ناکاملی‌ها و نقص ها حضور داشته باشند و از حرکات قلم نترسید واز الگوهای طبیعی استفاده کنید.

3. استفاده از نماد های هندسی: با زیرکی و خلاقیت، نمادهای مختلف را در طراحی‌هایتان به کار ببرید.

4. ابتکار: همیشه در جستجوی راه‌های جدید برای تفسیر فرهنگ معاصر با استفاده از فرآیندها و سبک‌های دیگر کشورها باشید.

انتخاب پالت رنگی  مناسب طراحی گرافیک

اگر از میخواهید از طراحی گرافیک ژاپنی الهام بگیرید – به خصوص آنچه در اوکیو-اِه مشاهده می‌شود – طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها برای پالت طراحی‌تان  می توانید استفاده کنید.

– از ابزار انتخاب رنگ برای برداشت پالت رنگی از اوکیو-اِه یا سایر هنرها و طراحی‌های ژاپنی استفاده کنید.

– برای ایجاد استایل وابی-سابی، بر روی رنگ‌های طبیعی و طیف‌های کم رنگ بر افزودن رنگ طلایی تأکید کنید.

– در طراحی‌های کاوایی و مانگا، می‌توانید از ترکیب رنگی استفاده کنید. ولی طراحی‌های کاوایی معمولاً رنگ‌های پاستل دارند.

– اگر از حرکات قلم برای ایجاد نوشتار سفارشی استفاده می‌کنید، از رنگهای سیاه و خاکستری و گاهاً قرمز استفاده کنید   

استفاده از موتیف (عناصر تکرار شونده)‌های ژاپنی

موتیف‌های سنتی ژاپنی شامل کوه‌ها، ابرها، آب، پرندگان، ماهی، گل‌ها، الگوها، شخصیت‌ها و صحنه‌های مأخوذ از افسانه‌ها یا شعر ژاپنی و اوکیو-اِه هستند.

– از مناظر طبیعت و آداب و رسوم مردم برای طراحی نقاشی های  خود الهام بگیرید.

– موتیف‌های معاصر ژاپن شامل گستره وسیعی از حیوانات، شخصیت‌های کارتونی مانند مانگا و کاوایی، تصاویر شهرها، فوتوریسم، هنر نئوپاپ و عناصر و سبک‌های الهام گرفته از کشورهای دیگر هستند. این موتیف‌ها ممکن است با هنر سنتی ژاپن ترکیب شوند.

توجه به معنای فرهنگی و معنوی

حتماً از معنای هر عنصر و مکان صحیح آن عنصر آگاه شوید – هر چیزی که در هنر و طراحی ژاپنی استفاده می‌شود، کاربرد و معنای خاصی دارد!

– اطمینان حاصل کنید که از پس‌زمینه‌های فرهنگی طراحی‌های ژاپنی آگاهی دارید. این در بکار گیری عناصر و نماد ها در نقاشی ها و طراحی هایتان به کارتان می آید.

جمع‌بندی

از خط‌نویسی تا انیمیشن، روند طراحی گرافیک ژاپنی نقش مهمی در طراحی گرافیک امروز دارد. شما نیازی حضور  یک طراح گرافیک ژاپنی ندارید تا بتوانید اثر های سبک ژاپنی طراحی کنید.

به عنوان یک طراح گرافیک، شناختن و استفاده مناسب از عناصر و سبک های فرهنگهای مختلف دنیا برای شما ضروری است.