اثر تماشاگر در شرایطی رخ میدهد که افراد داخل یک گروه شاهد یک واقعه می‌شوند، اما به دلیل حضور دیگر تماشاگران، اقدامی برای مداخله نمی‌نمایند.
اثر تماشاگر یک تئوری است که در اواخر دهه ۱۹۶۰ مطرح شد. این تئوری بیان می کند که افراد تماشاگر در صورت حضور دیگران، کمتر احتمال مددرسانی به یک نفر نیازمند را دارند.
افراد ممکن است در حضور دیگر تماشاگران یا ناظران، خشکشان بزند و کاری نکنند، و اضطرار و نیاز یک نفر به کمک را درک نکنند.
مفهوم اثر تماشاگر از کجا آمد ؟
پس از حمله خشونت‌آمیز و قتل یک زن به نام کاترین کیتی جنووز، پژوهشگران اصطلاح “اثر تماشاگر” را پدید آوردند.
این جنایت در مدت زمان 30 دقیقه اتفاق افتاد. در این مدت، ۳۸ همسایه ندای کیتی برای کمک را شنیدند، اما هیچکس با پلیس تماسی نگرفت.
با وجود اینکه این واقعه به صورت جهانی مورد توجه قرار گرفت، انجمن روانشناسی آمریکا APA اظهار کردند که واقعه هایی شبیه این واقعه هر روز در دنیا رخ میدهد.
یک مقاله از سال ۲۰۱۸ به یک برنامه تحقیقاتی قدیمی از دهه ۱۹۶۰ اشاره می‌کند که در مواقعی که از یک فرد تنها کمکی درخواست میشد او به کمک پاسخ میداد ولی وقتی غیر از آن فرد چهار نفر دیگر اطراف او بودند موقع کمک خواستن فقط 62 درصد این افراد به کمک فرد درخواست کننده پاسخ مثبت میدادند.
یعنی خیلی از افراد درمواقع اضطراری ودر حضور دیگران فقط یک تماشاگر باقی میمانند.
عوامل ایجاد کننده اثر تماشاگر
یک مقاله از سال ۲۰۱۹ مدعی است که اثر تماشاگر ممکن است به دلیل وابستگی بین گروه‌های مردم ایجاد شود.
نویسندگان مقاله اینگونه می‌گویند که افراد در یک گروه ممکن است انتظار داشته باشند که شخص دیگری اقدام به کمک کند که این انتظار آنها را از مسئولیت اقدام مبرا سازد.
حتی اگر فکر کنند کسی دیگر به کمک نخواهد آمد، سرزنش برای عدم اقدام به همه افراد در گروه اعمال میشود که ممکن است احساسات تنفر از خود را کاهش دهد.
مقاله دیگری از سال ۲۰۱۸ سه عامل روانشناختی اصلی را که ممکن است منجر به اثر تماشاگر شوند، معرفی می‌کند:
انتشار مسئولیت: افراد ممکن است در یک گروه بزرگ، مسئولیت مشترکی را احساس کنند، بنابراین افراد ممکن است اقدام نکنند زیرا حس کمتری از مسئولیت در حضور دیگران دارند.
واهمه از بررسی: افراد ممکن است از انتقادات نامطلوب از اطرافیان خود در صورت اقدام ترس پنهان داشته باشند.
جهل گروهی: جهل گروهی یک باور اشتباه است که از طرف دیگران به یک نفر تلقین میشود.یعنی در شرایط اضطراری اگر کس دیگری اقدامی ننماید، یک تماشاگر ممکن است باور کند که موقعیت یک موقعیت اضطراری نیست.
نقش های مختلف یک تماشاگر؟
در مواجهه با موارد اضطراری یک فرد تماشاگر ممکن است در نقش های مختلفی ظاهر شود:
حامیان غیر فعال که حادثه را مشاهده میکنند اما هیچ اقدامی برای مداخله نمی‌کنند.
دفاع‌کنندگان بالقوه که مایل به مداخله هستند اما راه‌های موثری برای این کار را نمی‌شناسند.
حامیان، افرادی هستند که رفتار آزاردهنده را تشویق یا به آن پاسخ مثبت می‌دهند، در حالی که دفاع‌کنندگان ممکن است به آزاردهنده را منع کنند.
اثر تماشاگر در محیط کاری
یکی از علل مهمی که اثر تماشاگر در شرکت‌ها و سازمان ها مشاهده میشود، عدم وجود رهبران با تجربه و فرآیندهای عملیاتی است.
یک کسب و کار، ممکن است تمرکز اصلی خود را به طور کامل بر روی توسعه محصول یا خدمات بگذارد و در عین حال اهمیت فرآیندها و رهبری عملیاتی را نادیده بگیرد.
این می‌تواند منجر به عدم وجود ساختار، مسئولیت‌پذیری و جهت‌گیری شود که باعث مشکلات در گسترش و رشد شرکت می‌گردد.
بدون وجود رهبران عملیاتی، کسب و کار ها ممکن است با تعریف و اجرای فرآیندهای اصلی مانند مدیریت پروژه، کنترل کیفیت و پشتیبانی مشتری مشکل پیدا کنند.
این پدیده می‌تواند منجر به ابهامات، عدم کارآمدی و ناهمسانی‌ها شده که در نهایت موفقیت شرکت را مختل کرده و مانع رشد آن می شود.
علاوه بر این، بدون فرآیندهای واضح، کسب و کار ها ممکن است با مدیریت منابع غیر اصولی باعث هدر رفت سرمایه ها شوند .
این مشکل می‌تواند در نهایت باعث احساس عدم تعهد و عدم انگیزه در اعضای تیم شده و در نتیجه به کاهش بهره وری و پیشرفت منجر خواهد شد.
به عنوان مثال کارمندان ممکن است به ارائه نظرات، ایده‌ها یا نگرانی‌های خود درباره شرکت و کسب و کارشان بی انگیزه باشند و یا به خاطر برخورد نامناسب مسئول بالادستی خود نگران گفتن اخبار بد و انتقال اطلاعات منتقدانه شوند.
این اطلاعات ممکن است برای مدیران مفید باشند، اما در برخی مواقع، کارمندان ممکن است از ارائه این اطلاعات خودداری کنند.
در نتیجه، این اثر می‌تواند منجر به عدم انجام اقدامات مناسب در زمان مناسب شود و در آخر هم کسب و کار و هم کارمند متضرر می شود.
برای غلبه بر اثر تماشاگر در محیط کسب و کار و تقویت رشد در شرکت‌های نوپا، از ابتدا باید بر رهبری و فرآیندهای عملیاتی تأکید شود.
این به معنای سرمایه‌گذاری بر روی رهبران با تجربه است که می‌توانند فرآیندهای اصلی را تعریف و اجرا کنند، اهداف و انتظارات روشنی را برقرار سازند و مسئولیت و پاسخگویی متناسب را در سراسر سازمان گسترش دهند.
با ایجاد سیستم عمل و پاسخگویی، شرکت‌های نوپا می‌توانند بر اثر تماشاگر غلبه کرده و یک فضای اطمینان بخش با مشارکت حداکثری کارمندان ایجاد کنند.
عوامل موثر بر تماشاگر بودن
یک مطالعه در سال 2022 تأثیر شدت خطر بر اینکه تماشاگران در مواجهه با حادثه، آیا بیشتر یا کمتر احتمال مداخله و کمک به فردی دیگر را دارند، را بررسی کرد.
این مطالعه نشان داد که تماشاگران اگر شاهد حوادثی با حمله هدفمند بودند ۱۹ برابر بیشتر احتمال مداخله داشتند.
این موضوع ممکن است به دلیل افزایش احساس فوریت یا احساس امنیت در حضور شاهدان دیگر باشد.
برای درک اینکه شدت خطر چگونه بر احتمال مداخله تماشاگر تأثیر می‌گذارد، نیاز به تحقیقات بیشتری است.
یک مقاله در سال ۲۰۱۸ نشان میدهد که ویژگی‌های شخصیتی مانند همدردی، مشارکت و نگرانی شخصی ممکن است بر اینکه یک تماشاگر بیشتر تمایل به کمک داشته باشد یا نداشته باشد، تأثیرگذار باشد.
در حوادث با تعداد بیشتری از تماشاگران، بعضی افراد احساس امنیت بیشتری میکنند و احتمال مداخله شان بالاتر میرود.
اینکه افراد در یک گروه از تماشاگران با یکدیگر آشنایی داشته باشند یا نه ممکن است بر مداخله آنها در شرایط اضطراری تاثیر گذار باشد.
طبق تحقیقات در صورتی که افراد داخل گروه تماشاگر همدیگر را بشناسند احتمال مداخله برخی از آنها بالاتر می رود.
با این حال، نویسندگان مقاله در سال 2018 بر لزوم انجام تحقیقات بیشتر تأکید میکنند.
جلوگیری از تماشاگر بودن
انجمن روان‌شناسان آمریکا APA این نکات را برای مداخله در هنگام بروز اثر تماشاگر توصیه می‌کند:
– آگاهی از وضعیت‌های تبعیض‌آمیز یا اضطراری
– بر عهده گرفتن مسئولیت اقدام
– تصمیم‌گیری برای بهترین روش مداخله
– اقدام به عمل
درآخر:
اثر تماشاگر مفهومی است که امکان دارد همه ما روزی در موقعیتش قرار بگیریم.
آن چیزی که اهمیت دارد حس مسئولیت پذیری ما در قبال اتفاقات پیرامون است. این اتفاقات میخواهد در محیط کسب و کار باشد و یا در کوچه و خیابان !
آنچه که اهمیت دارد این است که به خودمان بفهمانیم ما نسبت به اتفاقات پیرامون خود بی مسئولیت نبوده و تا جایی که احساس کنیم مفید هستیم مداخله کرده و از تضییع حقوق و یا آسیب به یک فرد دیگر جلوگیری میکنیم.
منبع +