تولید ایده‌های جدید ممکن است چالشی باشد. اگر یک صفحه خالی را در مقابل اعضای تیمتان قرار دهید، به آنها یک موضوع ساده ارائه دهید و از آنها بخواهید که یک ایده عالی روی موضوع شما ارائه دهند، احتمالاً به مشکلات زیادی بر خواهند خورد.
ورود مستقیم به یک مفهوم نوآورانه و جدید ترس‌آور است.
نقشه ذهنی میتواند باعث کاهش احساس ناامنی و مانع از متوقف شدن شما و تیمتان شوند.
آیا شما در حال تولید ایده‌ها برای حل مسئله‌ای خاص هستید؟ یا سعی در طراحی برنامه‌های جامع دارید یا فقط می‌خواهید همانندابری تخلیه شوید؟
برای پاسخ تمام این سوالات ایجاد یک نقشه ذهنی نقطه شروع مناسبی می باشد
نقشه ذهنی چیست؟
نقشه ذهنی یک تکنیک تفکر مشترک است که اطللاعات و ایده ها و تفکرات ره به صورت سلسله مراتبی مرتب میکند.
در این تکنیک، یک موضوع اصلی به عنوان نقطه مرکزی دیاگرام قرار دارد و موضاعات زیرمجموعه ایده اصلی از نقطه مرکزی خارج می‌شوند و به ایده‌های حمایتی که قرار است ما را به هدف موضوعمان برساند متصل می‌شوند.
نقشه‌های ذهنی توسط تونی بوزان، نویسنده و مشاور آموزشی، معرفی شد و یک روش بصری برای تولید ایده‌های جدید و حل مسائل پیچیده می‌باشند.
افراد یا تیم‌ها با نام‌گذاری یک مسأله یا موضوع مرکزی شروع می‌کنند و سپس زیرموضوع‌ه و ایده های مرتبط را اضافه می‌کنند.
نمودارهای نقشه ذهنی ساختار سلسله مراتبی دنبال می‌کنند که در آن ایده‌های مهمتر نزدیکتر به مرکز هستند و هر سطح به سطح قبلی متصل میشود.
این ساختار به شما کمک میکند تا دید کلی از مفهوم را مشاهده کنید، پیچیدگی‌ها و ارتباط‌ها را درک کنید و تصمیم‌گیری‌های موثرتری انجام دهید.
آنچه نقشه‌های ذهنی را قدرتمند میکند، فقط صراف طراحی نمودار ها نیستند، بلکه فرآیندی هستند که برای رسیدن به نقشه ذهنی طی می شود .
ساختار از درون به بیرون این نمودار امکان می‌دهد تا همه افکار و ایده‌های شما را در یک نقطه متمرکز کرده و ارتباطات بین آنها را متوجه شوید و پیاده سازی کنید.
اینکار باعث میشود تا یک موضوع را از هر زاویه بررسی کنید و از همه جوانب آن تحقیق کنید.
این تصویر نمونه ای از یک نقشه ذهنی طراحی شده درنرم افزار Mural، ساختار اصلی یک نقشه ذهنی را نشان می‌دهد (در عمل، اکثر نقشه‌های ذهنی به این صورت متقارن نخواهند بود .)
نقشه‌های ذهنی در مقابل نقشه‌های مفهومی
ممکن است بشنوید که مردم نقشه‌های ذهنی و نقشه‌های مفهومی را به اشتباه یکسان می‌گیرند.البته کمی هم حق دارند.
هر دو نوع نمودار از گره‌ها و ارتباطات استفاده می‌کنند تا نشان دهند چگونه ایده‌ها به یکدیگر متصل هستند.
اما تفاوت اصلی در این است که نقشه‌های ذهنی سلسله مراتبی هستند، در حالی که نقشه‌های مفهومی به این صورت نیستند.
یک نقشه ذهنی یک موضوع مرکزی و اصلی دارد، ولی یک نقشه مفهومی نشان می‌دهد که چگونه موضوعات و ایده‌های مختلف به یکدیگر متصل هستند، بدون لایه‌ها و سطوح مختلف
چه زمانی از نقشه ذهنی استفاده کنیم؟
نقشه‌های ذهنی برای پیاده سازی سریع ایده های خلاقانه و همچنین در پیاده سازی طوفان های ذهنی بسیار مناسب هستند.
نقشه های ذهنی در کارهای روزمره تان هم به کار می آید:
- ایده‌پردازی و ایجاد ایده‌ها:
نقشه‌های ذهنی به شما کمک می‌کنند تا به سرعت ارتباطات ایده ها و اهداف را برقرار کنید و ایده‌های مرتبط را به گونه ای استفاده کنید که آنها خودشان بتوانند باعث بوجود آمدن ایده های جدید بشوند.
- گرفتن یادداشت‌ها در جلسات:
نقشه ذهنی به شما کمک میکند تا به سرعت افکار خود را حول محور ایده اصلی یادداشت کنید و این کار برای مراجعه آسان به ایده ها و توسعه آنها بسیار مناسب است.
- مدیریت پروژه و برنامه‌ریزی:
وقتی با یک پروژه بزرگ روبرو هستید، می‌توانید وظایف پیچیده را به مؤلفه‌های کوچکتر تقسیم کنید تا مراحل مورد نیاز برای دستیابی به اهداف را بهتر تصور کنید.
- تصمیم‌گیری:
نقشه‌های ذهنی می‌توانند به شما در ارزیابی مزایا و معایب یک تصمیم کمک کنند یا تمام گزینه‌های ممکن را بررسی کنند و سپس به تصمیم نهایی برسند.
- ارائه‌ها و مواد آموزشی:
یک نقشه ذهنی میتواند به عنوان یک کمک بصری در دوره‌های آموزشی یا زمان ارائه مطلبی جدید به مخاطبان مورد استفاده قرار گیرد. اینکار ارائه مسائل پیچیده را آسان میکند.
به هر حال از نقشه ذهنی استفاده کنید، متوجه خواهید شد که این نقشه امکان را برای کشف پیچیدگی‌ها و ارتباطات مخفی برای ایجاد ایده‌پردازی بهتر، بررسی، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی پروژه‌ها فراهم میکند.
مزایای نقشه‌ذهنی
مزایای آشکار نقشه‌ذهنی این است که یک تکنیک موثر ایده‌پردازی است و به شما کمک میکند تا ایده‌های جدیدی را تولید کنید یا مشکلات پیچیده را حل کنید و وقتی در یک چالش گیر کرده‌اید کار شما را آسان‌تر میکند.
اما مزایای اضافی نقشه‌ذهنی وجود دارد که میتواند روی تیم شما و عملکرد کاری شما تأثیر مثبت بگذارد.
1. کاهش فشار و استرس که ممکن است در هنگام حل مسائل یا توسعه ایده‌های خلاق به وجود آید.
2. افزایش بهره‌وری حافظه و بازیابی به دلیل ترتیب بصری و فضایی نقشه ذهنی
3. ارائه دیدگاه کلی به پروژه یا فرآیند فکری شما.
4. کاهش بار اطلاعات و مرتب نگه داشتن موارد.
5. تقویت ارتباط و وضوح، زیرا نمایش‌های بصری جذابتر، انعطاف‌پذیرتر و واضحتر هستند.
6. به شما کمک میکند تا با تفکر انتقادی و تجزیه و تحلیلی بیشتری به موضوعات نگاه کنید.
چگونه یک نقشه ذهنی ایجاد کنید:
پیش از آنکه شروع به ساخت نقشه ذهنی خود کنید، باید یک ابزار نقشه ذهنی انتخاب کنید.
اگر با یک تیم کار می‌کنید، از یک تخته سفید دیجیتال یا نرم‌افزار نقشه‌ذهنی استفاده کنید تا تیم شما بتواند پس از جلسه کاری به نقشه ذهنی دسترسی داشته باشد اطلاعات خودشان را روی آن اضافه کنند .
مهم‌ترین موضوع این است که اجازه ندهید در ابتدا فضای خالی شما را نا امید کند. نقشه ذهنی شما به طور طبیعی رشد خواهد کرد و پس از هر جلسه سطوح مختلفی پیدا خواهد کرد.
1. شناسایی موضوع اصلی
در وسط نقشه خود، موضوع اصلی را اضافه کنید. این موضوع ممکن است یک کلمه یا عبارت کوتاه مانند “بهبود معنویت تیم” باشد یا ممکن است یک ایده مرکزی مانند “فرهنگ کاری” باشد.
حتی می‌توانید از یک تصیور و گرافیک برای ایده مرکزی استفاده کنید.
به عنوان مثال، فرض کنید تیم شما در حال کار روی یک محصول جدید است. می‌توانید تصویری از یک رقیب که کار او را ارج می‌گذارید و می‌خواهید ارزش افزوده ای به کار و محصول او اضافه کنید، را به عنوان مرکز نقشه در نظر بگیرید.
همچنین می‌توانید چند عبارت یا کلمه کوتاه را برای توصیف هدف اضافه کنید.
2. گسترش به زیرموضوع‌ها
سپس، زیرموضوع‌ها و موضوعات کوچکتر مرتبط با مفهوم مرکزی را شناسایی کنید – معمولاً توصیه میشود با سه تا پنج مورد شروع کنید.
اینها شاخه‌های شروع برای نقشه ذهنی شما خواهند بود. سپس می‌توانید ادامه دهید و لایه‌های اضافی از ایده‌های مرتبط را اضافه کنید. توجه کنید که تعداد سطوحی که می‌توانید در نقشه ذهنی خود اضافه کنید، محدودیتی ندارد.
باید به خاطر داشته باشید که این ایده‌ها نیازی به شکل گیری کامل و یا پردازش کامل ندارند، فقط مواردی هستند که بعداً آنها را توسعه خواهید داد
3. اتصال موضوعات مرتبط
خطوطی را بکشید و از رنگ‌ها برای اتصال ایده‌های مرتبط استفاده کنید. این نمایش بصری به شما امکان می‌دهد الگوها و ارتباطاتی که ممکن است در یک ساختار خطی یا لیستی کمتر واضح باشند را ببینید.
ایده‌های خود را مورد بررسی قرار دهید و دسته‌بندی‌ها یا موضوعاتی که در این فرآیند پدید می آیند را شناسایی کنید.
برای نمایش این موضوعات مشترک می‌توانید یادداشت‌های استیکری، تصاویر یا متن اضافه کنید یا از رنگ‌های مختلف برای توصیف این موضوعات مشترک استفاده کنید.
4. انتخاب بهترین موضوعات و دسته‌ها
تعیین کنید کدام موضوعات بیشترین ارتباط و بیشترین سود را برای هدف اصلی دارند.
سپس نمودار ذهنی خود را مجدداً سازماندهی کنید تا این انتخاب‌های رده‌بندی شده را منعکس کرده و ایده‌های خود را به جهت خاصی هدایت کنید.
5. در موضوعات مهمتر عمیق شوید.
به تفصیل به ایده‌های خاص‌تر بپردازید. جزئیات را اضافه کنید و منابع مهمی را برای افزایش اطلاعات و اطلاعات بیشتر به نمودار ذهنی خود اضافه کنید.
هر ایده یا اطلاعاتی که اضافه می‌کنید، مطمئن میشود که جزئیات حیاتی نادیده گرفته نمی‌شوند.
نکات و تکنیک‌های نقشه ذهنی
فرآیند ایجاد یک نقشه ذهنی به اندازه کافی ساده است، اما برای بهره‌بردن حداکثری از آن، باید تعدادی تمرین انجام دهید. از این نکات و تکنیک‌ها برای بهبود فرآیند نقشه ذهنی و تسهیل درک بهتر از نمودار خود استفاده کنید.
طراحی نقشه ذهنی
نقشه‌های ذهنی نموداری بصری هستند، بهتر است که بر روی نحوه طراحی آنها تمرکز کنید. شما به هیچ وجه نیازی به یک طراح حرفه‌ای برای ایجاد نقشه‌های ذهنی زیبا و آسان برای استفاده ندارید – شما فقط باید این نکات را به خاطر بیاورید.
رنگ‌ها و سایه‌ها
از یک رنگ متفاوت برای هر شاخه از نقطه مرکزی خود استفاده کنید تا مشاهده بخش‌های مختلف با یک نگاه آسان شود.
همچنین می‌توانید از سایه‌های روشن‌تر از همان رنگ برای سطوح بعدی استفاده کنید در حالی که شاخه‌های نقشه ذهنی را ادامه می‌دهید.
خطوط و پیکان‌ها
در نظر بگیرید که از عرض خطوط مختلف برای نشان دادن ارتباط میان عناصر مختلف استفاده کنید.
همچنین می‌توانید از رنگ‌های مختلف، خطوط نقطه‌ای یا خطوط تیره و نمایه‌های دیگر برای نشان دادن رابطه میان ایده‌ها استفاده کنید.
اگر نقشه ذهنی خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارید، حتما یک راهنما برای خطوط و یا رنگهایتان اضافه کنید تا درکش برای دیگران آسان شود
تصاویر و آیکون‌ها
از اضافه کردن تصاویر، نقاشی‌ها، آیکون‌ها، اموجی‌ها و دیگر عناصر بصری نترسید. اینها می‌توانند به شما در انتقال ایده‌های انتزاعی، جهت‌دهی به بیننده و ارائه الهام در طول فرآیند نقشه ذهنی کمک کنند.
درنهایت یک نقشه دهنی میتواند به شما در پرداخت و پردازش ایده ها کمک کند ولی باید حتما در طراحی و زیبایی و قابل فهم بودن آن بکوشید زیرا پس از گذشت زمان این نقشه بزرگ و بزرگتر میشود و اگر با یک اصول حرفه ای در این نقشه پیش نروید باعث از هم گسیختگی و بهم ریختگی ایده ها در آنید خواهد شد.
همچنین بخوانید