نرخ تکمیل چیست ؟ [بررسی انواع Fill Rate با مثال های کاربردی]

در بازار های فروش آنلاین ، خرده ‌فروشی و یا حتی عمده فروشی ها، نرخ تکمیل یا Fill Rate  یکی از شاخص‌های کلیدی برای میزان کارایی زنجیره تأمین و همچنین میزان رضایت مشتری به حساب می آید. این شاخص نشان می ‌دهد، یک شرکت چقدر می تواند سفارش ‌های مشتریان را بدون تأخیر و کمبود ، تکمیل نماید. هرچه درصد نرخ تکمیل بالاتر باشد ، نشان  میدهد که مشتریان رضایت بیشتری دارند و همچنین منابع هم بدون هدررفت ، هدایت و مصرف شده اند.

نرخ تکمیل  یا Fill Rate چیست ؟

نرخ تکمیل درصد سفارش‌هایی است که بدون کمبود موجودی و به طور کامل تحویل مشتری می‌ شوند. این شاخص به ما نشان می ‌دهد، مدیریت سفارش ها در زنجیره تامین چه میزان دقیق و سریع بوده است.

فرمول محاسبه:

نرخ تکمیل = (تعداد کل سفارش‌ها ÷ تعداد سفارش‌های تکمیل شده) × 100

مثال: فرض کنید  در یک شرکت خرده فروشی در یک ماه ۳۰۰۰ سفارش ثبت شده و از این میزان ،  ۲۴۰۰ سفارش تحویل شده است:

نرخ تکمیل = (3000÷ 2400) × 100

نرخ تکمیل = 0.8 × 100

نرخ تکمیل = 80%

این نرخ تکمیل نشان می‌ دهد که ۸۰٪ سفارش ‌ها بدون نقص و به موقع تحویل داده شده‌ اند و این یعنی زنجیره تامین به اندازه 20 درصد دچار نقص و محدودیت می باشد.

 

انواع نرخ تکمیل و مثال‌های کاربردی

نرخ تکمیل می‌ تواند در سطوح مختلف محاسبه شود و هر سطح زاویه دیدی متفاوت به مدیران ارائه دهد:

1. نرخ تکمیل سفارش  (Order Fill Rate)

این شاخص نشان می‌ دهد چه درصدی از سفارش‌ها به طور کامل و بدون تأخیر تحویل داده شده ‌اند. هرچه این نرخ بالاتر باشد،به این معناست که  رضایت مشتری و سرعت عمل تیم عملیاتی نیز بیشتر است.

وقتی درصد نرخ تکمیل سفارش بالا باشد، یعنی:

• موجودی کالا به ‌خوبی مدیریت شده است،
  
  
• فرآیند پردازش سفارش ‌ها بدون خطا انجام شده اند،
  
  
• تیم عملیاتی توانسته پاسخ‌ گوی نیاز واقعی بازار باشد.
  
  

از طرف دیگر، نرخ پایین تکمیل سفارش ، نمایانگر این است که یا کالا در انبار کم بوده، یا سفارش به‌ درستی بسته ‌بندی نشده، یا در فرآیند ها تأخیر رخ داده، یا سیستم پیش ‌بینی تقاضا دقیق نبوده است.

این مشکلات معمولاً به صورت مستقیم بر روی رضایت مشتری، وفاداری او، و حتی تصویر برند  نیز اثر می‌ گذارند.

در بسیاری از کسب ‌و کارها، نرخ تکمیل سفارش یکی از اساسی ترین معیارهایی است که مدیران ارشد به صورت مرتب آن را بررسی می ‌کنند؛ چون در تمام فرآیند خرید ، لحظه تحویل کالا ، اولین نقطه تماس واقعی مشتری با برند .به حساب می آید.

 اگر در این نقطه شکست بخورید، تمام هزینه‌های بازاریابی، تبلیغات، فروش و برندینگ ، بی ثمر می شود.

مثال: یک مشتری ۵ سفارش ثبت کرده و ۴ سفارش به طور کامل تحویل شده است:

نرخ تکمیل سفارش = (تعداد کل سفارش‌ها ÷ تعداد سفارش‌ های تکمیل شده) × 100

نرخ تکمیل سفارش = (4 ÷ 5) × 100

نرخ تکمیل سفارش = 0.8 × 100

نرخ تکمیل سفارش = 80%

2. نرخ تکمیل خط سفارش  (Line Fill Rate)

هر سفارشی می تواند شامل چند آیتم  مختلف باشد. نرخ تکمیل خط سفارش ، درصد خطوط سفارشی که به طور کامل تحویل شده ‌اند را نشان می ‌دهد.

در محیط های عملیاتی، هر محصول در سفارش یک “خط” محسوب می‌ شود. این شاخص مشخص می ‌کند چه درصدی از این خطوط (یعنی تک‌ تک اقلام) بدون کمبود، بدون تعویض یا جایگزینی و بدون تأخیر به مشتری  تحویل داده شده ‌اند.

مثلا ، اگر یک سفارش شامل ۵ قلم کالا باشد و ۴ قلم آن به‌ طور کامل و در زمان مقرر تحویل شود، نرخ تکمیل خط سفارش برای این سفارش ۸۰٪ خواهد بود حتی اگر کل سفارش به مشتری به صورت ناقص تحویل داده شده باشد.

اهمیت این شاخص در این جاست که بسیاری از اختلا ل‌های کوچک در زنجیره تأمین، خود را ابتدا در سطح خط سفارش نشان می ‌دهند؛ نه در سطح کل سفارش.

برای مثال:

• کمبود یک سایز از یک محصول
  
  
• خرابی یک قلم در انبار
  
  
• ناهماهنگی بین تأمین ‌کنندگان،
  
  
• اشتباه در برداشت کالا از قفسه
  
  

این موارد  می توانند  به ‌تنهایی باعث ناقص شدن فقط یک خط سفارش بشوند، اما همان “یک خط ناقص” نیز از نگاه مشتری یک تجربه منفی به شمار می آید .

در کسب ‌و کارهای حرفه ‌ای، مدیران لجستیک از Line Fill Rate به‌ عنوان ابزار تشخیص زود هنگام ناکارآمدی ‌ها استفاده می ‌کنند؛ چون این شاخص دقیقاً نقطه‌ ای را نشان می ‌دهد که زنجیره تأمین در آن دچار اختلال شده است.

مثال:
سفارش مشتری شامل:

• محصولA
• محصول B
• محصول C
• محصول D

اگر شرکت ، محصولاتA ، B و C را به طور کامل تحویل دهد اما محصول D ناقص باشد:

نرخ تکمیل خط سفارش = (تعداد کل خطوط سفارش ÷تعداد خطوط سفارش تکمیل شده) × 100

نرخ تکمیل خط سفارش = (4÷ 3) × 100

نرخ تکمیل خط سفارش = 0.75 × 100

نرخ تکمیل خط سفارش = 75%

3. نرخ تکمیل بسته‌ ای  (Case Fill Rate)

این شاخص بیشتر در عمده ‌فروشی‌ها و شرکت‌های پخش کاربرد دارد و نشان می‌ دهد چه درصدی از کارتن‌ها یا بسته ‌های سفارشی مشتری، به‌ صورت کامل و بدون کمبود ارسال شده‌ اند.

در این مدل، واحد اصلی تحویل «بسته» است، نه تعداد تک ‌محصول. بنابراین اگر مشتری ۲۰ کارتن سفارش دهد اما فقط ۱۸ کارتن کامل موجود باشد، نرخ تکمیل بسته ‌ای ۹۰٪ خواهد بود.

اهمیت این شاخص در این است که کوچک ‌ترین کمبود در تعداد بسته ‌ها می ‌تواند برنامه ‌ریزی موجودی مشتری را مختل کند و مستقیماً روی رضایت، استمرار همکاری و حجم سفارش‌های آینده تأثیر گذار باشد.

مثال: یک عمده فروش ، ۱۰۰ بسته نوشیدنی را فروخته و از این مقدار  ۸۵ بسته را تحویل مشتری داده است:

نرخ تکمیل بسته ‌ای = (تعداد کل بسته‌ ها ÷ تعداد بسته ‌های تکمیل شده) × 100

نرخ تکمیل بسته‌ای = (100÷ 85) × 100

نرخ تکمیل بسته‌ای = 0.85 × 100

نرخ تکمیل بسته‌ای = 85%

4. نرخ تکمیل انبار  (Warehouse Fill Rate)

این شاخص به ما می گوید که  چه درصدی از سفارش‌ها مستقیماً از موجودی فعلی انبار تأمین می ‌شوند؛ بدون اینکه نیاز به تأمین خارجی یا انتقال کالا از انبارهای دیگر باشد.

هرچه این نرخ بالاتر باشد، یعنی برنامه ‌ریزی موجودی دقیق ‌تر بوده و انبار توانسته تقاضای واقعی مشتری را به‌ موقع و بدون کمبود پوشش دهد.

کاهش این نرخ معمولاً نشانه مشکلاتی مانند پیش‌ بینی غلط تقاضا، مدیریت نامطلوب سطح موجودی یا چرخش ضعیف کالا در انبار است.

مثال : یک انبار در طول یک هفته ۵۰۰ سفارش دریافت کرده و ۴۶۰ سفارش بدون نقص تحویل داده است:

نرخ تکمیل انبار = (تعداد کل سفارش‌ها ÷تعداد سفارش‌های تکمیل شده از انبار) × 100

نرخ تکمیل انبار = (500÷460) × 100

نرخ تکمیل انبار = 0.92 × 100

نرخ تکمیل انبار = 92%

5. نرخ تکمیل تأمین ‌کننده  (Vendor Fill Rate)

این شاخص ،  توانایی تأمین‌ کنندگان برای تحویل کامل و به موقع سفارش‌ها به شرکت را نشان می ‌دهد. نرخ پایین این شاخص می‌ تواند دلیلی برای کاهش نرخ تکمیل سفارش مشتریان باشد.

مثال: از ۱۰ تأمین‌کننده، تنها ۸ تأمین‌کننده سفارش‌ها را کامل و به موقع تحویل داده‌اند:

نرخ تکمیل تأمین‌ کننده = (تعداد کل سفارش‌ها ÷ تعداد سفارش‌های تکمیل شده توسط تأمین ‌کننده) × 100

نرخ تکمیل تأمین ‌کننده = (10÷ 8) × 100

نرخ تکمیل تأمین‌ کننده = 0.8 × 100

نرخ تکمیل تأمین ‌کننده = 80%

6. نرخ تکمیل موجودی  (Inventory Fill Rate)

این شاخص نشان می ‌دهد چه درصدی از موجودی انبار برای پاسخگویی به سفارش‌ها استفاده شده است.

مثال :  اگر یک فروشگاه آنلاین ۵۰۰۰ واحد موجودی داشته باشد و ۳۷۵۰ واحد از این موجودی برای تکمیل سفارش‌ها استفاده شده باشد:

نرخ تکمیل موجودی = (کل موجودی انبار ÷مقدار موجودی استفاده شده برای سفارش‌ها) × 100

نرخ تکمیل موجودی = (5000÷ 3750) × 100

نرخ تکمیل موجودی = 0.75 × 100

نرخ تکمیل موجودی = 75%

این عدد به مدیران نشان می ‌دهد که موجودی فعلی تا چه حد بهینه استفاده شده و آیا ریسک کمبود یا هدررفت منابع وجود دارد یا خیر.

7. درصد تکمیل  (Fill Percentage)

این شاخص ، نشان می ‌دهد چه درصدی از سفارش‌ها بدون نیاز به انتظار، قابل تکمیل و تحویل فوری هستند.

این شاخض معمولا با نرخ تکمیل سفارش (Order Fill Rate) مرتبط است، اما تمرکز آن بر توانایی عملیاتی واقعی شرکت در پاسخگویی فوری و دقیق به تقاضای مشتری است. هرچه این درصد بالاتر باشد، یعنی زنجیره تأمین چابک ‌تر و عملیات انبار بهینه ‌تر عمل می ‌کند، در نتیجه ، تجربه مشتری رضایت‌ بخش ‌تر خواهد بود.

مثال: اگر از ۱۲۰ سفارش تأیید شده، ۱۱۰ سفارش بدون نیاز به تعویق یا سفارش مجدد تحویل داده شود:

درصد تکمیل = (تعداد کل سفارش‌ها ÷ تعداد سفارش‌های قابل تکمیل بدون تأخیر) × 100

درصد تکمیل = (120÷ 110) × 100

درصد تکمیل ≈ 0.917 × 100

درصد تکمیل ≈ 91.7%

این معیار به شما  کمک می ‌کند تا میزان توانایی خود برای پاسخگویی سریع و دقیق به مشتری را ارزیابی کنید.

اهمیت نرخ تکمیل

نرخ تکمیل فراتر از یک شاخص آماری است و اثر مستقیمی بر عملکرد و موفقیت کسب ‌و کار دارد:

1. اعتماد و اعتبار برند: وقتی مشتری می ‌بیند سفارش‌ها به موقع و کامل تحویل داده می ‌شوند، اعتماد بیشتری به برند پیدا می‌ کند و در نتیجه احتمال خرید مجدد افزایش می ‌یابد.
   
   
2. وفاداری و نگهداری مشتری: نرخ تکمیل بالا نشان ‌دهنده قابلیت شرکت در پاسخگویی به نیازهای مشتری است. مشتریان وفادار، عامل اصلی رشد پایدار کسب ‌و کار هستند.
   
   
3. بهینه ‌سازی عملیات داخلی: بررسی دقیق نرخ تکمیل در سطوح مختلف (سفارش، خط سفارش، انبار، تأمین ‌کننده) به بهینه سازی فرآیند ها کمک می کند و باعث می شود که منابع به شکل مؤثرتری مدیریت گردند.
   
   
4. کاهش هزینه و زیان مالی: نرخ تکمیل پایین به معنای سفارش‌ های از دست رفته و در نتیجه ، درآمد ازدست ‌رفته است. شناخت این نقاط ضعف فرصت اصلاح فوری و جلوگیری از ضرر بیشتر را فراهم می ‌کند.
   
   
5. تصمیم ‌گیری استراتژیک: داده‌ های نرخ تکمیل، مدیران را قادر می ‌سازد تا با تحلیل دقیق، خرید موجودی، برنامه ‌ریزی لجستیک و انتخاب تأمین ‌کنندگان را بهینه کنند.
   
   
6. تجربه مثبت مشتری: یک تجربه مشتری  موفق ، با تحویل به موقع و کامل سفارش‌ها شکل می ‌گیرد. این تجربه، عامل اصلی توصیه و تبلیغ دهان به دهان است که بر روی رشد برند تأثیر مستقیم دارد.

و در آخر

اندازه‌ گیری  و بررسی دقیق نرخ تکمیل در سطوح مختلف، از جمله سفارش، خط سفارش، بسته، انبار، تأمین‌ کننده و موجودی، دیدگاهی جامع و عملی برای تصمیم ‌گیری استراتژیک فراهم می ‌کند.

هرچه نرخ تکمیل به ۱۰۰٪ نزدیک ‌تر باشد، کارایی عملیاتی، رضایت مشتری و موفقیت بلند مدت کسب ‌و کار تضمین می ‌شود.

منابع : + +